กระเพาะปัสสาวะอักเสบเป็นหนึ่งในโรคที่พบได้บ่อย เกิดขึ้นได้ทั้งในผู้ชายและผู้หญิงทุกช่วงวัย มีหลายสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ แต่สาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือการติดเชื้อแบคทีเรีย โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบสามารถกลับมาเป็นซ้ำได้ง่าย และอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายได้หากผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง เรามาศึกษาเกี่ยวกับวิธีการรักษาโรคนี้กับ O NEO Thailand กันเถอะ!
1. โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบคืออะไร?
กระเพาะปัสสาวะอักเสบคือภาวะการอักเสบที่เกิดขึ้นในเยื่อบุของกระเพาะปัสสาวะ อาจเป็นแบบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง
ทั้งผู้ชายและผู้หญิงสามารถเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้ แต่ผู้หญิงมีโอกาสเป็นโรคนี้มากกว่าเนื่องจากทวารหนักอยู่ใกล้กับท่อปัสสาวะ และท่อปัสสาวะของผู้หญิงค่อนข้างสั้น
โรคนี้พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ แต่พบได้บ่อยในเด็กและผู้สูงอายุมากกว่าวัยรุ่น เนื่องจากการทำความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศไม่ดี ผู้ชายสูงอายุมีต่อมลูกหมากโตจึงทำให้ปัสสาวะค้างในกระเพาะปัสสาวะได้ง่าย
2. อาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ผู้ป่วยโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบมักมีอาการดังต่อไปนี้:
- รู้สึกปวดปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะหลายครั้งในระหว่างวัน ปัสสาวะกลางคืน กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะเล็ด
- ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะขัด ปัสสาวะแสบขัด ปวดร้าวไปตามท่อปัสสาวะถึงปากท่อปัสสาวะ
- รู้สึกปวดหน่วงบริเวณท้องน้อย (ใต้สะดือและเหนือกระดูกหัวหน่าว)
- ปัสสาวะขุ่น มีกลิ่นเหม็น อาจมีเลือดปน
3. สาเหตุของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะปัสสาวะ อย่างไรก็ตาม บางกรณีอาจเกิดจากสาเหตุอื่น
3.1. กระเพาะปัสสาวะอักเสบเกิดจากแบคทีเรีย
กระเพาะปัสสาวะอักเสบมักเกิดจากแบคทีเรียจากระบบทางเดินอาหารหรือช่องคลอดเข้าสู่เยื่อบุรอบท่อปัสสาวะและเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะ
Escherichia coli เป็นสาเหตุของการติดเชื้อกระเพาะปัสสาวะเฉียบพลันที่พบบ่อยที่สุดในผู้หญิง (คิดเป็นประมาณ 75% ถึง 95% ของผู้ป่วยทั้งหมด) รองลงมาคือ Klebsiella สาเหตุอื่นๆ ที่พบได้บ่อย ได้แก่ แบคทีเรียในตระกูล Enterobacteriaceae (เช่น Proteus mirabilis) แบคทีเรียอื่นๆ (เช่น Staphylococcus saprophyticus และ enterococcus) แบคทีเรียบางชนิดอาจทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้แต่พบได้น้อยกว่า ได้แก่ แบคทีเรียเช่น streptococcus กลุ่ม B, Lactobacillus และ staphylococci อื่นๆ ที่ไม่ใช่ S. saprophyticus
Escherichia coli ยังเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของกระเพาะปัสสาวะอักเสบเรื้อรัง ชนิดของแบคทีเรียที่สามารถทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบเรื้อรังได้นั้นมีหลากหลายกว่าแบคทีเรียที่ทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบเฉียบพลัน ซึ่งรวมถึงแบคทีเรียเช่น Enterobacter, Citrobacter, Serratia, Pseudomonas, enterococci, staphylococci และแม้กระทั่งเชื้อรา
3.2. สาเหตุอื่นๆ
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบแทรกซึม: เป็นสาเหตุของกระเพาะปัสสาวะอักเสบเรื้อรังหรือกลุ่มอาการปวดกระเพาะปัสสาวะ ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบแทรกซึม ส่วนใหญ่พบในผู้หญิง การวินิจฉัยและการรักษาทำได้ยาก
- ผลข้างเคียงของยา: ยาบางชนิดเช่น ยาเคมีบำบัด อาจทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้เนื่องจากกระบวนการขับปัสสาวะที่สลายส่วนประกอบของยา
- รังสี: การฉายรังสีบริเวณเชิงกรานอาจทำให้เกิดการอักเสบในเนื้อเยื่อของกระเพาะปัสสาวะ
- สายสวนปัสสาวะ: การใช้สายสวนปัสสาวะเป็นเวลานานอาจทำให้เนื้อเยื่อเสียหายและเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งนำไปสู่กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
- สารเคมี: บางคนมีความไวต่อสารเคมีที่อยู่ในผลิตภัณฑ์บางชนิด เช่น สบู่ ครีมอาบน้ำ สเปรย์ทำความสะอาดจุดซ่อนเร้น หรือเจลหล่อลื่น อาจเกิดอาการแพ้ในกระเพาะปัสสาวะและทำให้เกิดการอักเสบได้
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบที่เกี่ยวข้องกับภาวะอื่นๆ: โรคเบาหวาน นิ่วในไต ต่อมลูกหมากโต หรือการบาดเจ็บที่ไขสันหลัง … อาจทำให้เกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบได้
4. วิธีการรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
4.1. การรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบเกิดจากแบคทีเรีย
ทางเลือกแรกในการรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบจากแบคทีเรียคือการใช้ยาปฏิชีวนะ ระยะเวลาและปริมาณการใช้ยาปฏิชีวนะขึ้นอยู่กับชนิดของแบคทีเรียที่ทำให้เกิดการติดเชื้อ ความรุนแรงของกระเพาะปัสสาวะอักเสบ และสุขภาพของผู้ป่วย
- การติดเชื้อครั้งแรก: อาการมักจะดีขึ้นมากในช่วงสองสามวันแรกของการใช้ยาปฏิชีวนะ อาจต้องใช้ยาต่อเนื่อง 3-7 วัน ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการติดเชื้อ ผู้ป่วยต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์เกี่ยวกับปริมาณยาและไม่หยุดยาเอง
- การติดเชื้อซ้ำ: ผู้ป่วยอาจต้องใช้ยาปฏิชีวนะเป็นเวลานานขึ้น และตรวจสอบปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินปัสสาวะที่อาจทำให้เกิดการติดเชื้อ ในบางกรณี การใช้ยาปฏิชีวนะ 1 ครั้งทันทีหลังจากมีเพศสัมพันธ์อาจช่วยได้ในกรณีที่ติดเชื้อซ้ำ
- การติดเชื้อในโรงพยาบาล: การติดเชื้อกระเพาะปัสสาวะที่เกิดขึ้นในโรงพยาบาลเป็นความท้าทายอย่างมากในการรักษา แบคทีเรียในโรงพยาบาลมักดื้อต่อยาปฏิชีวนะทั่วไปที่ใช้ในการรักษาการติดเชื้อกระเพาะปัสสาวะที่เกิดขึ้นในชุมชน ในกรณีนี้ จำเป็นต้องพิจารณายาปฏิชีวนะและวิธีการรักษาอื่นๆ
ผู้หญิงที่หมดประจำเดือนมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เมื่อรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบ อาจใช้ครีมเอสโตรเจนสำหรับช่องคลอดร่วมด้วย แต่แนะนำให้ใช้เอสโตรเจนในช่องคลอดเฉพาะในกรณีที่ไม่มีผลข้างเคียง
4.2. การรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบจากสาเหตุอื่นๆ
4.2.1. การรักษากระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบแทรกซึม
ปัจจุบันโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบแทรกซึมยังไม่มีวิธีการรักษาที่เฉพาะเจาะจง เนื่องจากยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด วิธีการรักษาในปัจจุบันสามารถช่วยลดอาการและบรรเทาอาการปวดที่เกิดจากกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบแทรกซึม ได้แก่:
- การใช้ยาปฏิชีวนะ ทั้งแบบรับประทานและแบบสวนเข้ากระเพาะปัสสาวะโดยตรงผ่านทางสายสวนปัสสาวะ
- การกระตุ้นเส้นประสาทด้วยกระแสไฟฟ้าอ่อนๆ เพื่อบรรเทาอาการปวดบริเวณเชิงกราน
- การผ่าตัด เป็นวิธีสุดท้ายที่ใช้เมื่อการรักษาด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผล
4.2.2 การรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบชนิดไม่ติดเชื้ออื่นๆ
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากผลข้างเคียงของยาหรือการฉายรังสี ควรใช้ยาลดอาการร่วมกับการดื่มน้ำมากๆ เพื่อขับสารที่ส่งผลกระทบต่อกระเพาะปัสสาวะ
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากการแพ้สารเคมีในผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น สบู่เหลวอาบน้ำ หรือ ยาฆ่าเชื้ออสุจิ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านั้นเพื่อลดอาการและป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ
- กระเพาะปัสสาวะอักเสบจากภาวะแทรกซ้อนของโรคอื่นๆ ควรใช้ยารักษาโรคต้นเหตุโดยตรง เพิ่มภูมิต้านทาน และหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรค
5. โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบอันตรายหรือไม่?
โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายได้:
- ปัสสาวะเป็นเลือด, ภาวะโลหิตจาง: เมื่อเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบรุนแรงและไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ผู้ป่วยจะมีอาการปัสสาวะเป็นเลือด หากอาการนี้เป็นเรื้อรังอาจทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง เวียนศีรษะ มึนงง เป็นลม หมดสติ
- การติดเชื้อที่ไต, ไตวาย: เชื้อแบคทีเรียจากกระเพาะปัสสาวะอาจลุกลามไปยังไต ดังนั้นหากปล่อยทิ้งไว้เป็นเวลานานอาจทำให้ไตเสียหาย หรือถึงขั้นไตวาย ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการรักษาไตหรือล้างไต
- เสี่ยงต่อการมีบุตรยาก, ภาวะมีบุตรยาก: ชีวิตทางเพศของผู้ป่วยจะผิดปกติ ภาวะแทรกซ้อนของไตอักเสบ ไตเสื่อม ไตวาย จะทำให้สมรรถภาพทางเพศลดลง ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะมีบุตรยาก
กระเพาะปัสสาวะอักเสบเฉียบพลัน หากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง อาจกลายเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบเรื้อรังซึ่งรักษายาก และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรง
เมื่อมีอาการของโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ ผู้ป่วยควรไปพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาโดยเร็วที่สุด เพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเป็นเรื้อรัง
